Παρασκευή 31 Ιουλίου 2009

Ετυμολογίες και ερμηνείες επωνύμων-31/07/09

Βεργής- Επώνυμο από το βαφτ. Βεργής, ήδη από την παλαιολόγεια εποχή ως βαφτιστικό και ως επώνυμο(1370-Πόλη,1301-Χαλκιδική, κτλ). Το βαφτ., και ως Βεργής, Βέργος, Βέργω προήλθε από τη λέξη βεργί, ευλύγιστη ράβδος. Παρόμοια βαφτιστικά που βασίστηκαν σε αντικείμενα μπορούν να θεωρηθούν τα Συρμώ-Συρμή(σύρμα),Βελούδω(βελούδω),Μπαλάσης (μπαλάσι, είδος πολύτιμου λίθου),Πιπερώ(πιπέρι) και αρκετά άλλα που δεν χρησιμοποιούνται πλέον. (BZP) (ΣΨΘΡΑ)

Καρύκης- Από το ιδιωμ. καρύκι, το «μήλο του Αδάμ», σχετικό με το κάρυον, το καρύδι. Καρύκης, επώνυμο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως τον 16ο αιώνα, γόνος ιστορικής οικογένειας της Αθήνας. (ΛΔΗΜ)

Κρούσκας- Από το αρβαν. krushk, ο κουμπάρος, και ο ανύπαντρος συγγενής, <*kushker<λατιν.consocer ”πεθερός”.{ALBD}

Κορμπάκης/Κορμπόπουλος- Από το ιδιωμ. κόρμπα(η), κόρμπος(ο), ο μούλος, και κυρίως ο μαύρος, ο σκούρος, χαρακτηρισμών μαύρων αιγοπροβάτων. Η λέξη στα τσακώνικα, αλλά και τουλάχιστον σε όλη την Πελοπόννησο, <λατ.corvus-κοράκι. (ΛΞΤΣ)

Λεκκός/Λεκός- Από το ιδιωμ.(Τσακώνικό) λεκός(ο),λεκό(το), ο λευκός, και Λεκκάκος. Το τελευταίο μπορεί να συνδέεται με το αρβαν. Λέκας, υποκορ. του Αλέξανδρος. (ΛΞΤΣ)

Ντάφλας/Ντάφλης-Κυρίως μητρωνυμικά, από το βαφτ. Νταφλώ<υποκορ. του Τριανταφυλλιά, ή από το αρσ. Βαφτ. Ντάφλας <υποκορ. μορφή του Τριαντάφυλλος. (ΣΨΘΡΑ)

Παπούλιας- Από το δημωδ. παπούλιας-παπούλης, υποκορ.του παππούς, και ο γέρος ιερέας. Οι κατάλ. –ούλης/-ούλιας, συνηθέστατες σε επώνυμα, προέρχονται από το μσν. επίθημα -ούλι(ν). Σε επώνυμα η κατάλ.-ούλης τουλάχιστον από τον 13ο αιώνα, πρβλ.Σακκούλης, Γιαννούλης(1402-Κρήτη),Φωτούλης(1318-Στρυμών),Καρδούλης(1303-Χαλκιδική) κτλ. Σήμερα βλ.Γιαννούλης-Γιαννούλιας,Φωτούλης- Φωτούλιας, κτλ (BZP)(ΛΤ) (ΛΔΗΜ)

Πέπανος- Από το αρχ & μεσν πέπανος και πεπανός,ο ώριμος, τρυφερός και μαλακός,βλ. Προδρ(2,170) «-και συναγρίδα πεπανή, ω θε μου, μαγειρία». Ως επώνυμο αναφέρεται, τουλάχιστον, τον 13ο αιώνα σε Πόλη, Σέρρες, Χαλκιδική, Φιλαδέλφεια, Λέρος, κτλ.. Πέπανος Αντώνιος , Πατρινός ολυμπιονίκης του 1896.(BZP) (ΛΔΗΜ)

Πιγκέρνης- Από το μεσν. πιγκέρνης,ο επικέρνης, ο οινοχόος. Επώνυμο βυζαντινής οικογένειας, και τοπωνύμιο σε Αττική και Αρκαδία,Πιγκέρνι ή σωστότερα Πιγκέρνη(του). (ΛΔΗΜ)

Πιπίνης- Μητρωνυμικό από το βαφτ. Πιπίνη, υποκορ. του Δεσποίνη<Δέσποινα. Τη μορφή αυτή συνάντησα στις πηγές για την διάλεκτο των Σαράντα Εκκλησιών της ανατολικής Θράκης, προ των ανταλλαγών, δεν αποκλείεται να εμφανίζεται και σε άλλες περιοχές. (ΣΨΘΡΑ)

Σκουντής- Από το ιδιωμ.(Κρήτη) σκουντί, το κυνηγετικό σκυλί, και τοπ.παροιμία , «το σκουντί από μητάτο κι ο άνθρωπος από γενιά». (ΛΔΗΜ)

Σκαραμαγκάς- Επώνυμο που δηλώνει τον κατασκευαστή σκαραμαγγίων, πολυτελές ύφασμα επι Βυζαντίου, συνήθως φερόμενο από τους αυτοκράτορες. Μεγάλη βυζαντινή οικογένεια με κλάδους σε Πόλη, Χίο και Αθήνα, εξού και το τοπωνύμιο Σκαραμαγκά Αττικής. (ΛΔΗΜ)

Σκαρμούτσος- Από το δημωδ, σκαρμούτσο, στήλη μεταλλικών κερμάτων σε χάρτινο περίβλημα, το φυσέκι,φουσέκι.<ιταλ. (ΛΔΗΜ)

Στούπας- Από το δημωδ. στούπα, στουπί(μάζα από υφαντικές ίνες) που βάζεται μέσα στα καλαμάρια για συγκράτηση του μελανιού. Και Στουπάς, ο κατασκευαστής ή έμπορος στουπιών, <μσν. στουπί < ελνστ. στουππίον < αρχ. στυππεον. (ΛΔΗΜ) (ΛΤ)

Τζήρος/Τσίρος/Τσιρογιάννης/Τσιρονίκος κοκ- Από το μεσν. & δημωδ. τζήρος, τσίρος, κυριολ. άπαχο αποξηραμένο σκουμπρί, και μεταφορικά για ανθρώπους, ο πολύ αδύνατος, ο ξερακιανός, εξού και Τσιρογιάννης, Τσιρονίκος κ.α., ο αδύνατος Γιάννης, Νικός κοκ,<μσν. τσίρος ίσως < ελνστ. κιρρίς. (ΛΔΗΜ)(ΛΤ)

Τζιμούρης/Τσιμούρης- Από το μεσν. τζιμούρι, αλλιώς το τσιμπούρι, ο κυνοραιστής. Μεταφορικά ο ενοχλητικός, αυτός που δεν ξεκολάει, <ελνστ. τσιμούριον. Ως επώνυμο τουλάχιστον από τον 13ο αιών. στη Χαλκιδική.(ΛΔΗΜ)(ΛΤ)(BZP)

Τσινιάρης/Τσινάρης- Από το δημωδ. τσινάρης/τσινιάρης, από το ρήμα τσινάω και την κατάλ. –άρης, αυτός που κλοτσάει, και χορός στην Κρήτη,τσινιάρης.< μσν. τσιν(ώ)-άω, < *τινώ < τινάζω .(ΛΔΗΜ)(ΛΤ)

Φαρής/Φάρης- Από το μεσν. & δημωδ. φαρί, ο πολεμικός ίππος, Χρον.Μορέως «οι καβαλλάροι επέζεψαν απάνω εκ τα φαρία», < από τα αραβικά. (ΛΔΗΜ)

Φλάσκας/Φλασκάς- Από το δημωδ. φλάσκας, αυτός που έχει φουσκωμένα μάγουλα, ο πρησκομάγουλος, από το φλάσκα-φλασκί, δοχείο νερού, κρασιού κ.α., <μσν. φλασκίον υποκορ. του φλάσκ(α) -ίον < μσνλατ. Flasca. Ως επώνυμο τουλάχιστον από τον 14ο αιώνα ,αναφέρεται κάποιος κάτοικος της περιοχής Σερρών,Φλασκάς Βασίλειος(ΛΤ)(ΛΔΗΜ)(BZP)

Φλάρης/Φλάρος- Από το δημωδ. φλάρος-φλάρης, ο καθολικός ιερέας, και εκφρ. –τον κακό σου το φλάρο-. <βεν. frar `καλόγερος΄.(ΛΤ) (ΛΔΗΜ)

Χαρβαλιάς- Από το δημωδ. χάρβαλο, κάθε τι που δεν στέκει καλά, το αχρηστευμένο, το ερείπιο, μεταφορικά επι προσώπου, ο καταβεβλημένος από γερατιά ή αρρώστια.< μσν. χάρβαλον< < *χάλαβρον << αρχ. *χαλαβρός (τ. παράλλ. του αρχ. χαλαρός).Ως επώνυμο τουλάχιστον από τον 13ο αιώνα με μορφές όπως Χαρβαλάς και Χαρβαλός, στην περιοχή της Χαλκιδικής.(ΛΤ) (ΛΔΗΜ) (BZP)

Χουλιάρας- Από το δημωδ. χουλιάρα, το χουλιάρι, το κουτάλι, και μεταφορικά ως χαρακτηρισμός ανθρώπων αυτός που αναμειγνύεται σε ξένες υποθέσεις, ο συκοφάντης, ο κουτσομπόλης. Παρατσούκλι του Οδυσσέα Ανδρούτσου. Χουλιάρι<ελνστ. κοχλιάριον (χοχλιάριον). (ΛΤ) (ΛΔΗΜ)

-Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit,Erich Trapp, Hans-Veit Beyer, Ewald Kislinger, Ioannis Leontiadis (BZP)

- Σταματίου Ψάλτου, Θρακικά ή Μελέτη περί του γλωσσικού ιδιώματος της πόλεως Σαράντα Εκκλησιών,1905- (ΣΨΘΡΑ)

-Δημητράκου. Μέγα Λεξικόν Όλης της Ελληνικής Γλώσσης (ΛΔΗΜ)

-Vladimir Orel- Albanian Etymological Dictionary. {ALBD}

-Λεξικόν της τσακωνικής διαλέκτου, Deffner, Michael (ΛΞΤΣ)

-Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη. {Λ.Τ.}

Τετάρτη 29 Ιουλίου 2009

Επώνυμα του παρελθόντος-Τριπολιτσά-1823

Κάτοικοι της Τριπολιτσάς, σε αναφορά τους προς τη Διοίκηση-8/07/1823 και 8/10/1823
Πηγή:Τόμος 11, σελ.77 και 104,Αρχείων της Ελληνικής Παλιγγενεσίας
Αλεξανδρόπουλος Δημήτρης Μπουκούτας Βασίλης
Αλεξανδρόπουλος Δημήτριος Μπουλετιώτης Παναγιώτης
Αντριανόπουλος Γιάννης Νάκος Γιώργης
Αντωνόπουλος Γεώργιος Ξελισίχτης Γιάννος
Αρμενόπουλος Σπύρος Οικονομόπουλος Αθανάσης
Αρσένης Δημήτρης Παναγιωτόπουλος Δημήτρης
Αρσενόπουλος Δημήτρης Παναγόπουλος Ιωάννης
Βενετζενόπουλος Γεώργης Παπαγιαννόπουλος Δημήτρης
Βερόπουλος Παναγιώτης Παπαδάκης Παναγιώτης
Γαλανόπουλος Γιώργης Παπαδόπουλος Παναγιώτης
Γαλανόπουλος Δημήτριος Παπουτζής Δήμος
Γαρδελινός Κώστας Πατρινάκος Γιωργάκης
Γιαννουκόπουλος Γιώργος Πετούνης Κωνσταντής
Γούναρης Αποστόλης Πετροκόπης Ιωάννης
Δημόπουλος Κωνσταντής Πετρόπουλος Ιωάννης
Διαμαντόπουλος Μήτρος Πηλάλης Θανάσης
Ζαούσης Δημήτρης Πηλίδας Παναγιωτάκης
Ζαφειρόπουλος Κωνσταντίνος Πιαλιώτης Γιάννος
Ζαχαρόπουλος Πανάγος Ποταΐτης Δημήτρης
Ζέγγελης Αναγνώστης Ποταϊτόπουλος Δημήτρης
Ζηλώτης Θανάσης Πριπωρής Νικόλας
Ζιβιώτης Κωνσταντής Πύργος Θεοδωρής
Θεοδώρου Παναγιωτάκης Ρακόπουλος Κωνσταντής
Ιωάννου Δημήτρης Ροντόπουλος Αντώνης
Καβαθάς Γιαννάκης Ρουντόπουλος παπα-Αναγνώστης
Καβαθόπουλος Δημήτριος Σαμαρτζόπουλος Νικολάκης
Καποτάς Σαράκης Αναστάσης
Καρακασόπουλος Γεώργιος Σαρατζιόπουλος Γιαννάκος
Καρανεφτής Κωνσταντίνος Σαρδελής Προκόπης
Καρυδόπουλος Γιαννακός Σαρδέλης Σωτήριος
Κατζιγιάννης Γιάννης Σαρής Γιώργος
Κιουλχαντζής Αντριανός Σάρος Γιώργος
Κοκκινόπουλος Προκόπης Σιλιμιωτόπουλος Σταύρος
Κοντονικολάκος Δημήτρης Σκηνόπλος Κώστας
Κοτζάνος Σκούρας γερο-Ηλίας
Κοτίκης Διαμαντής Σμιρλής Γιώργης
Κουδούνης Δημήτρης Σπηλιόπουλος Γιάννης
Κουλουριδόπουλος Πανάγος Σταμελόπουλος Κωνσταντής
Κουμπούνης Γιώργης Συναδινόπουλος
Κουτρόσης Ευθύμης Συρμακίσης Γεώργης
Κρετηράς Αγγελής Ταγαρόπουλος Θανάσης
Λεβέντης Βασίλης Τελάλης Χαράλαμος
Λεβετόπουλος Γιαννάκος Τερζής Κωσταντής
Λελάκης Ιωάννης Τζαβρής Γιάννος
Λεμπεμπλιτζής Γεώργιος Τζανόπουλος Παναγιώτης
Λεταρίτης Θανάσης Τζαρουχάς Παναγιώτης
Λιναρδόπουλος Αναγνώστης Τζιαβαράς Κυριάκος
Μαλησόπουλος Παναγιώτης Τζιαβρόπουλος Νικόλας
Μαμουνάς Νικόλαος Τζιάλας Στάθης
Μαναριώτης Γιώργης Τζιανής Δημήτρης
Μανιάτης Γιάννος Τζιορόπουλος Κώστας
Μανουσόπουλος Παπουτζής Νικόλας Τζιπιανίτης Δημήτρης
Μαρκόπουλος Δημήτρης Τουφιξής Σπήλιος
Ματραπουλίτης Ηλίας Τρακοσιάρης Παναγιωτάκης
Μαυραδής Μήτρος Τριαντόπουλος Αγγελής
Μεζηλτζής Νικολάκης Τριγούρης Ηλίας
Μιχαλόπουλος Γιαννάκης Φιλόπουλος Θανάσης
Μιχαλόπουλος Θεοδωρής Φιλόπουλος Θανάσης
Μουσαγιόπουλος Νικολός Φινόπουλος Αναστάσης
Μπακάλης Προκόπης Χαλικιάς Γούτος Γιάννος
Μπαλάκος Αναστάσης Χαλόπουλος Γιαννάκης
Μπαρουτζάκης Ηλίας Χριστόπουλος Αναγνώστης
Μπελεσιώτης Δημήτρης Χριστοφιλόπουλος Χαράλαμος(sic)
Μπένος Γιώργης Χρυσικόπουλος Γιάννης
Μπίκος Γιώργης Χρυσικός Δημήτρης
Ωρολογάς Μιχαλάκης

Επώνυμα του παρελθόντος, Βόρεια Ελλάδα

Αγιοαικατερινίτης Ιωάννης 1117
Αδριανός Μανουήλ Δούκας 1321
Βαβύλας 1481
Βαγενάρης Χαλκ/κη-1307
Βαρνάβας Βασίλειος 1141
Βασιλείου Γεώργος Καλαμαριά-1409
Βατάτζης Ιωάννης 1341
Βελωνάς Χαλκ/κη-1307
Βερροιώτης Κωνσταντίνος Θεσσ/κη 1112
Βλαττής Δημήτριος 1311
Βλάχος Σταμάτης 1341
Βλιζιμάς Κωνσταντίνος Θεσσ/κη 1117
Βόδης Ιωάννης Χαλκ/κη-1409
Βούρτζης Κωνσταντίνος 1104
Βριζάς Καλαμαριά-1409
Βρυέννιος Γρηγόριος Θεσσ/κη-1328
Γαζής-Καριανίτης Θεσσ/κη-1406
Γαλησιώτης Γεώργιος 14ος αιων.
Γεωργίτζης Χαλκ/κη-1307
Γριμόπουλος Θεόδωρος Χαλκ/κη-1409
Δεβλιτζηνός Δημήτριος 1311
Δημητρά(του) Γεώργιος Λήμνος-1400
Διαβασημέρης Δημήτριος 1313
Διάκος Δημήτριος Καλαμαριά-1409
Δοξαπατρής Θεσσ/κη-1117
Δουκόπουλος Χαλκ/κη-1311
Εσκαμματισμένος Μανουήλ Θεσσ/κη-1414
Ζαάνης Γεώργιος Χαλκ/κη-1409
Ζαμπέλης Παρασκευάς Χαλκ/κη-1307
Ίσαρης Άγγελος Άγιο Όρος-1404
Καλέτζη(του,Μονή) Άγιο Όρος-1195
Καλεύς Θεόδωρος 1112
Καλημέρης Χαλκ/κη-1315
Καλόγνωμος Λέων Θεσσ/κη-1317
Καλοηθής Ιωάννης 1361
Καλόθετος Λουκάς Χαλκ/κη-1315
Καλούδης Ιωάννης Καλαμαριά-1409
Καλοχαιρέτης Σταμάτης Καλαμαριά-1410
Καμαντζός Καλαμαριά-1411
Καματηρός Κωνσταντίνος Θεσσ/κη-1037
Καμμύτζης Θεσσ/κη-1361
Κάπαρης Χαλκ/κη-1341
Καπρούλλης
Καρδούλης Χαλκ/κη-1307
Καρυστηνός Νικήτας Χαλκ/κη-1338
Κασσανδρηνός Χαλκ/κη-1112
Κατζαράς Γεώργιος 1351
Καττόπουλος Γεώργιος 1314
Κεραμέας Δημήτριος Χαλκ/κη-1341
Κεφαλάς Λάσκαρης 1373
Κηπωρόπουλος Θεόδωρος Λήμνος-1400
Κοκόης Λέων 1112
Κόμης Βαρθολομαίος Θεσσ/κη-1404
Κόντενος Δημήτριος Θεσσ/κη-1315
Κοντόπαυλος Νικόλαος Θεσσ/κη-1112
Κορώνης Ιωάννης Χαλκ/κη-1338
Κοτεανίτζης Θεόδωρος 1344
Κουκλιμάς Ιωάννης Καλαμαριά 1409
Κουκουζέλης Άγιο Όρος-1379
Κουκουναράς Χαλκ/κη-1307
Κουκουράκης Συμεών Χαλκ/κη-1338
Κουκουσάλης Σταμάτης Χαλκ/κη-1409
Κουλλουράκης Μανουήλ 1361
Κουνέλης Χαλκ/κη-1361
Κουρινάς Χαλκ/κη-1307
Κραούνης Λήμνος-1400
Κροκκάς Βασίλειος Χαλκ/κη-1341
Λαγηνάς Λήμνος-1400
Λαζαρίτης Ρωμανός 1112
Λαζάρου Βασίλειος 1112
Λυγερός Χαλκ/κη-1307
Λυκόπουλος Χαλκ/κη-1341
Μακρηνός Κωνσταντίνος 1337
Μάμμης Κωνσταντίνος Χαλκ/κη-1341
Μάρκος Κωνσταντίνος Λήμνος-1400
Μαρούλης Θεσσ/κη-1384
Μελαμπής Λήμνος-1400
Μεληδόνης Ιωάννης
Μελιτηνιώτης Θεόδωρος 1370
Μετοχίτης Λάσκαρης 1373
Μοσχάτος Γεώργιος Λήμνος-1400
Μόσχονας Μανουήλ Λήμνος-1400
Μουρίνος Δημήτιος 1280
Οκταπόδης Δημήτριος Χαλκ/κη-1409
Παπαλέοντας Δημήτριος Χαλκ/κη-1410
Παρασκευάς Δημήτριος Καλαμαριά 1315
Περιδκάρης Γεώργιος Λήμνος-1400
Πετρώνης Χαλκ/κη-1307
Πρατηκαραίας Δημήτριος Χαλκ/κη-1409
Πρατηκαρόπουλος Κώνστας Χαλκ/κη-1410
Πρεβεζιάνος Νικόλαος Θεσσ/κη-1384
Πύρρος Ιωάννης 1313
Ρασοπώλης Στέφανος 1112
Ρερρογευμένος Γεώργιος Χαλκ/κη-1383
Σκαλιάρης Λήμνος-1400
Σκιαδάς Αργυρός Καλαμαριά 1315
Σκορδάς Ιωάννης Χαλκ/κη-1409
Σκούρης Χαλκ/κη-1307
Σπαθάς Θεσσ/κη-1110
Σπαρούκης Δημήτριος Λήμνος-1400
Σταυράκης Λήμνος-1400
Στραβομύτης Μιχαήλ 1112
Ταλαπάς Δημήτριος Θεσσ/κη-1381
Φοβέρης Δημήτριος 1384
Χαλκέας Χαλκ/κη-1307
Χαλκούτζης Γρηγόριος 11ος αιών.
Χιονάς Χαλκ/κη-1307
Από τα αργυρόβουλα και χρυσόβουλα της Μονής Δοχιαρείου του Αγίου Όρους
Actes de Docheiariou,Edition Diplomatique, Nicalas Oikonomides,1984

Τρίτη 21 Ιουλίου 2009

Ετυμολογίες και ερμηνείες επωνύμων-21/07/09

Αλαφούζος- Από το ιδιωμ. αλάφι, αντί ελάφι(και αλαφίνα αντί ελαφίνα), και την ιδιωμ. υποκοριστική κατάληξη –ούζος, πρβλ. Γιαννούζος, Γαβρούζος κτλ.(ΛΔΗΜ)

Αλαβάνος- Σχετικό με το ιδιωμ. αλαμάνος, απάνθρωπος, αιμοβόρος. Ετυμολογικά συνδέεται με το φράγκικο alleman, ο Γερμανός, που πέρασε σε μερικές ελληνικές διαλέκτους ως χαρακτηρισμός, όπως κι άλλα εθνικά ονόματα λόγω στερεοτύπων που επικράτησαν στον λαό, Βούλγαρης, Αρναούτης, Τσιφούτης, Λιτζερίνος κτλ.(ΛΔΗΜ)

Ανευλαβής- Από το μεσν. ανευλαβής, 1) ο μη ευλαβής, ο μη σεβόμενος ή μη φοβούμενος, και 2) ο θρησκευτικά ασεβής. (ΛΔΗΜ)

Ανυφαντής- Από το δημ. ανυφαντής(μεσν. ανυφάντης), ο εξ επαγγέλματος υφαντής, αυτός που υφαίνει. Και Αλυφαντής, Αλφαντής. (ΛΔΗΜ)

Αρνιακός- Από το δημωδ. αρνιακό, το δέρμα του αρνιού, το αρνοτόμαρο, προβιά. Πιθανώς το επώνυμο δηλώνει κάποιον που επεξεργαζόταν την προβιά, ή την πουλούσε. (ΛΔΗΜ)

Βερνίκος- Από το δημωδ. βερνίκι, ρευστή, ρητινώδης ουσία που χρησιμοποιείται ως επίχρισμα σε διάφορες επιφάνειες για στίλβωση ή και για προστασία, πιθανώς αυτός που έφερε το επώνυμο ήταν κατασκευαστής ή έμπορος του προϊόντος. ελνστ. βερενίκιον(Λ.Μ)

Βουτσινάς-Από το δημωδ. βουτσίνα(βυτίνα,βουτίνα,μπουτίνα,μπουτινέλος), είδος μεγάλος κάδου για ποιμενική χρήση, η βούτα ή βούτη αλλού. Η παραγωγική καταλ.-άς, δηλώνει επάγγελμα πρβλ. φαναράς, βαρελάς, βουτσάς, βαγενάς κτλ(ΛΔΗΜ)

Γαβαλάς- Επώνυμο που εμφανίζεται ήδη από τον 11ο αιώνα στην Ελλάδα, σχετίζεται:1) μεσν. γαβαλάν, «κεφαλάν»(Ησυχ.), και ιδιωμ.γάβα και κάβα το κεφάλι ή 2) με το δημωδ. γάβαλο, ο κόπρος του αλόγου. (ΛΔΗΜ)

Γωβιός/Γοβιός- Από το δημωδ. γωβιός, είδος μικρού ψαριού,< αρχ. κωβιός. Επώνυμο Ευβοιώτη πρωταγωνιστή του ’21, (ΛΔΗΜ)

Δρίτσας- Από το δημωδ. δρίτσα (συνηθ.πληθ.δρίτσες), ναυτικός όρος, τα σχοινιά από τα οποία κρέμονταν οι αρτέμονες.<ιταλ. drizza.Πρβλ. σχετικά με τη ναυσιπλοία επώνυμα Μάϊνας, Μπαρμπαρέσος, Λαγουδέρης, Φλόκος κτλ συνήθως ιταλικής προέλευσης αφού τα ιταλικά(βενετικά) ήταν η lingua franca και περίπου επίσημη γλώσσα των ναυτικών την περίοδο της δικής μας τουρκοκρατίας. (ΛΔΗΜ)

Δρόλαπας- Από το δημωδ. δρόλαπας/δρολάπι, ο σφοδρός άνεμος συνοδευόμενος από έντονη βροχή, λαίλαψ.< υδρολαιλάπιον<αρχ. δρο- + λαλαψ.Πρβλ. σχετικά επών.(άνεμ.) Πουνέντης, Μαΐστρος, Μελτέμης κτλ (ΛΔΗΜ) (Λ.Τ)

Κροκάς- Από το μεσν. κρόκα/κρόκη, το υφάδι,το δημωδ. κροκίδι, συν την παραγ. καταλ.-ας. Ως επώνυμο τον 14ο αιώνα, ως Κροκάς στο Άγιο Όρος, και ως Κροκκάς στην Ιερισσό(1300). (ΛΔΗΜ) (BZP)

Καλλιμάνης- Απο το ιδιωμ. καλλιμάνι-καλλιμάνα, μικρό αποδημητικό πουλί. (ΛΔΗΜ)

Κοθρής- Απο το δημωδ. κοθρής, αυτός που μαζεύει υπολείμματα ψωμιού,ψίχες(αλλιώς κοθρί), μτφ. ο ευτελής και συμφεροντολόγος, μεσν. κόδρα `γύρος ψωμιού, γύρος ταψιού΄<λατ. codra.(ΛΔΗΜ)

Κρέμος- Από το μεσν. κρέμμυον, το κρεμμύδι. Σαν επώνυμο αναφέρεται ήδη με τη μορφή Κρεμού, και Κρεμουλής-Κρεμμός τον 13ο και 14ο αιώνα αντίστοιχα. (ΛΔΗΜ) (BZP)

Καλλέργης- Από το μεσν. καλλίεργος, «ο καλώς ειργασμένος». Γνωστή βυζαντινή οικογένεια, κλάδος της οποίας εγκαταστάθηκε στην Κρήτη όπου και επιβιώνει μέχρι σήμερα.(ΛΔΗΜ)

Κομπωτής- Από το μεσν. και ιδιωμ. επιθ. κομπωτής, ο απατεώνας, από το ρήμα κομπώνω, εξαπατώ,ξεγελώ. Και μτφ. ο ψεύτικος,ο φαντασμένος, <Γλωσ.Ησυχ. κομβόω. Και ως όνομα γνωστής κωμόπολης της Άρτας, το Κομποτί,πατρίδας του Ν.Σκουφά, και χωριό της Αιτωλοακαρνανίας, Κομπωτή.(ΜΣΚ) (ΛΔΗΜ)

Λαρδάς- Από το δημωδ. λαρδί, το χοιρινό λίπος,καπνιστό, συν την παραγ.κατάλ. –άς, που δηλώνει συνήθως επάγγελμα, κατασκευαστής ή πωλητής<ελνστ. λάρδ(ος) (< λατ. lard(um).Ίσως και το επώνυμο Λαουρδάς σχετίζεται με το λαρδί(;).(Λ.Τ.) (ΛΔΗΜ)

Μανιάκης- Από το ελνστ. και μεσν. μανιάκης(ο), το περιδέραιο. Και σαν τοπωνύμιο στην Πελ/σο, τόπος ιστορικής μάχης του ’21. Προφανώς όπως συνηθιζόταν η περιοχή είχε δοθεί σε βυζαντινό αξιωματούχο ως πρόνοια, αφού αναφέρεται και στρατηγός Μανιάκης τον 11ο αιώνα. όχι ασυνήθιστό φαινόμενο όπως δείχνουν κι άλλα τοπωνύμια στην Πελ/σο και αλλού πρβλ Λεοντάρης, Πιγκέρνης, Σκαραμαγκάς, Καματερός κτλ(ΜΣΚ) (ΛΔΗΜ)

Λαΐνάς- Από το δημωδ. λαήνα,λαγήνα,λαγίνι. Λαΐνάς-λαγηνάς αυτός που κατασκευάζει λαγήνες, πήλινα δοχεία για υγρά,< μτγν. ουσ. λαγύνιον <αρχ. ουσ. λάγυνος.(ΜΣΚ) (ΛΔΗΜ)

Ξυπολιάς/Ξυπολιτάς- Από τις ιδιωμ. παραλλαγές του ξυπόλητος, ο ανυπόδητος,< σν. ξυπόλυτος < εξυπόλυτος.

Πάγκαλος- Από το μεσν. πάγκαλος,υπερθ.παγκάλλιστος,1)ο πάρα πολύ ωραίος, πανέμορφος,2) ο πάρα πολύ ενάρετος, έντιμος, ηθικός,< αρχ. επίθ. πάγκαλος. Ως επώνυμο τουλάχιστον από τον 13ο αιώνα, σε Θεσσ/κη,Κύπρο,Τραπεζούντα, Σέρρες,Χαλκιδική,κτλ.(BZP)(ΜΣΚ)

Παγκράτης- Από την αρχ. λέξη παγκρατής, ο παντοδύναμος, πανίσχυρος,και όνομα αγίου, χρησιμοποιούμενο και ως βαφτιστικό. Ως επώνυμο τουλάχιστον από τον 13ο αιώνα ως Παγκράτης και Παγκράτιος, στην Τραπεζούντα, Κύπρο, Πόλη, Κρήτη κτλ. (BZP) (ΛΔΗΜ)

Ρέππας- Από το δημωδ. ρέπας και ρέπης, ο περιφερόμενος, ο φυγόπονος, ρέμπελος, ρεμπεσκές.(ΛΔΗΜ)

Ρίτσος- Από το ιδιωμ. ρίτσος,ο ρήσος, λαικτρ.αιλουροειδές τετράποδο, που σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες ζούσε στον βορά. ,<σλαβ.ris.Μτφ. δηλώνει τον γρήγορο, τον ταχύ, και εκφρ. Σαν το ρίτσο τρέχει. (ΛΔΗΜ)

Σκουτέρης- Από το δημωδ. σκουτέρης, ο ποιμένας, ο τσοπάνος, κυρίως ο προιστάμενος στην στάνη,Κρυστάλλης,Ποιημ.Τραγ.Σταν.”ήθελα να’μουν τσέλιγγας να’μουν ένας σκουτέρης”. (ΛΔΗΜ)

Σουγλέρης/Σουβλερός- Από το δημώδ. σουβλερός, σουγλερός, αυτός που έχει σχήμα σούβλας (ιδιωμ.σούγλα), οξύ, μτφ. σε ανθρώπους αυτός που έχει σουβλερή μύτη,μυτερή. (ΛΔΗΜ)

Σκορδύλης- Επώνυμο βυζαντινής οικογένειας, αρχοντόπουλων, με μέλη στην Κρήτη, απο το μεσν. σκορδύλη, είδος ζώου των βάλτων.(ΓΛΗΣΥ)

Τσικρικάς- Απο το διαλεκτ. τσικρίκι, ειδικό ξύλινο, χειροκίνητο μηχάνημα που χρησιμοποιείται για τη μετατροπή του μαλλιού σε νήμα,<τουρκ. cikrik = ανέμη. Η κατάληξη -άς δηλώνεις επάγγλεμα, στην συγκεκριμένη περίπτωση του κατασκευαστή τσικρικιών.(ΛΔΗΜ)

-Δημητράκου. Μέγα Λεξικόν Όλης της Ελληνικής Γλώσσης (ΛΔΗΜ)

-Γ.Μπαμπινιώτης, Λεξικό της Νέας Ελληνικής γλώσσας(Λ.Μ)

- Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη{Λ.Τ.}

-Λεξικό της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669), Εμμανουήλ Κριαρά. {ΜΣΚ}

- Λεξικό Ησυχίου.(ΓΛΗΣΥ)

-Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit,Erich Trapp, Hans-Veit Beyer, Ewald Kislinger, Ioannis Leontiadis (BZP)